Czy warto zwiększać odporność, siłę działania leków i przedłużać życie sokiem z grejpfruta lub znaną herbatką z dziurawca? To może nie całkiem jak w żarcie, że wszystkie grzyby są jadalne, a niektóre tylko raz. Dlaczego grejpfrut jest jednak groźny, stosowany w ilości kilku szklanek soku dziennie?
Sok z grejpfruta a działania niepożądane
Sok z grejpfruta zawiera naturalne związki chemiczne zwane furanokumarynami hamujące działanie bardzo ważnego enzymu: cytochromu P-450 3A4 (CYP3A4). Ten enzym wątrobowy (i jelitowy) odpowiada za procesy usuwania z organizmu wielu leków. Czyli leki stosowane regularnie w stałych dawkach kumulują się w organizmie, a ich zbyt wysokie stężenie we krwi co prawda też leczy, ale ilość działań ubocznych i toksycznych dramatycznie rośnie.
Już 200 ml soku z grejpfruta wystarczy, by wywołać działania niepożądane leków, w tym poważne problemy zdrowotne. Wśród tych leków są zarówno obniżające poziom cholesterolu, leki antyarytmiczne, leki obniżające ciśnienie, niektóre leki przeciwnowotworowe, leki psychotropowe, immunosupresyjne- zażywane np. przez pacjentów po przeszczepach, niektóre antybiotyki i chemioterapeutyki, a także niektóre dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne.
Leki antyarytmiczne i nadciśnieniowe
Blokery kanału wapniowego, inaczej antagoniści wapnia (amlodypina, felodypina, lacydypina, nitrendypina) mogą zbyt silnie obniżać ciśnienie lub (werampil) spowalniać pracę serca i blokować w nim przewodzenie impulsów elektrycznych.
Leki przeciwzakrzepowe starszej generacji
Acenokumarol i warfaryna mogą skumulować się w organizmie grożąc poważnymi krwotokami.
Antybiotyki i chemioterapeutyki stosowane w infekcjach
Antybiotyki z grupy makrolidów (erytromycyna, klarytromycyna, roksytromycyna, azytromycyna) oraz chemioterapeutyki stosowane w leczeniu zakażeń Helicobacter pylori i Giardia lamblia (tinidazol, metronidazol), infekcji dróg moczowych (furaginum) oraz chorób pasożytniczych (furazolidon i nifuratel) w połączeniu z sokiem grejpfrutowym częściej dają działania uboczne.
Z grejpfrutem nie należy łączyć popularnych leków przeciwkaszlowych zawierających dekstrometorfan. Wywołać może to zawroty głowy, senność, czy zaburzenia oddychania.
Klopidogrel – lek na serce
Niektóre leki mogą być znacznie mniej skuteczne w połączeniu z grejpfrutem. Klopidogrel jest prolekiem, a jeden z jego aktywnych metabolitów hamuje agregację płytek krwi. Aby powstał czynny metabolit klopidogrelu o działaniu hamującym agregację płytek klopidogrel musi zostać zmetabolizowany właśnie przez cytochrom P-450. Grejpfrut + klopidogrel = ochrona serca przed zawałem nie działa prawidłowo.
Statyny czyli leczenie cholesterolu
Leki przeciwcholesterolowe w połączeniu z grejpfrutem mogą wielokrotnie zwiększyć swoje stężenie we krwi i wywoływać objawy uboczne, najczęściej bóle i uszkodzenie mięśni. Pacjenci często opisują ten efekt jako wrażenie pobicia drewnianym kijem.
Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne
Sok grejpfrutowy co prawda zwiększa ryzyko występowania objawów niepożądanych, jednak nie zmniejsza skuteczności ich działania.
Leki nasenne
Benzodiazepiny działają z sokiem grejpfrutowym bardziej nasennie. Uwaga na nocne upadki w drodze do toalety!
Sok z grejpfruta a osoby starsze
Szczególnie narażone na niebezpieczeństwo wystąpienia powikłań są osoby starsze. Jest również bardziej prawdopodobne, że przyjmując dużo leków będą równocześnie pić dużo ,,zdrowego” soku grejpfrutowego. A z wiekiem także ogólnie zmniejsza się zdolność do radzenia sobie ze szkodliwym działaniem leków.
Czy tylko grejpfruty są problemem? Nie tylko, w sprzedaży są inne cytrusy o podobnym działaniu. Np. pomelo (grejpfrut jest krzyżówką pomelo z pomarańczą chińską), limonka (krzyżówka pomelo i kwaśnej pomarańczy) i tangelo (krzyżówka grejpfruta i mandarynki).
Więcej substancji blokujących enzymy zawiera sok z białych grejpfrutów w porównaniu do soku z różowych, a największa koncentracja tych związków występuje w olejku zawartym w skórce, która jest często dodawana do gotowych soków z koncentratu w roli wzmacniacza smaku i zapachu.
Spożycie szklanki soku grejpfrutowego zmniejsza stężenie enzymów CYP3A4 o połowę
Największy wpływ na działanie leku występuje w krótkim odstępie czasu pomiędzy zażyciem leku, a wypiciem soku (2-4 godziny). Z innych owoców podobnie działają: sok z karamboli, granatu, noni oraz papai. Istnieją badania wskazujące na podobne działanie żurawin względem jelitowego cytochromu P-450.
Na szczęście takich właściwości nie stwierdzono dla słodkiej pomarańczy. Czyli w tym wypadku: smacznego!
Popularna herbatka ziołową z dziurawcem
Dziurawiec zwiększa aktywność enzymów wątrobowych, w tym naszego cytochromu P-450 3A4, zatem odwrotnie jak sok z grejpfruta, przyspiesza usuwanie z organizmu niektórych leków, przy jednoczesnym zmniejszeniu ich wchłaniania przez nasz organizm.
Wniosek na koniec?
Każde lekarstwo i substancja może być niestety też trucizną, zależy to od dawki i braku zachowania zdrowego rozsądku, i także ostrożności w stosowaniu.
